Πέμπτη, 08 Δεκεμβρίου 2016 12:15

Ολόκληρη η ζωή κινείται μέσα στο φόβο

Εν αρχή ην ο φόβος/και ο φόβος εγέννησε το Θεό/ και ο Θεός από τον φόβο της Παντοδύναμης μοναξιάς του εγέννησε τον άνθρωπο/ για να τον σκλαβώσει στον ίδιο του το φόβο. Σε αυτό το μότο στηρίζεται το βιβλίο της Ελένης Πριοβόλου, Μετά φόβου. Μέσα από τη μυθοπλασία και τις ζωές των ηρώων προσπαθεί να ανιχνεύσει τις δομές των φόβων, ορατών και αοράτων, φυσικών και κατασκευασμένων που αποτελούν τροχοπέδη για την κατάκτηση της ατομικής και κοινωνικής ελευθερίας.

Η ιστόρηση των γεγονότων αρχίζει από το έτος 1916 και λαμβάνει χώρα στην περιοχή της Αιτωλίας, αλλά κάνει τον κύκλο της σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο.

Η εποχή έχει μεγάλο λογοτεχνικό ενδιαφέρον, καθώς ακόμα οι άνθρωποι της υπαίθρου συντύχαιναν με τους μύθους και τις δοξασίες. Ήταν υποταγμένοι στο εθιμικό δίκαιο ως θέσφατο και οι εδραιωμένες πεποιθήσεις περί θρησκείας και ηθικής καθόριζαν ολόκληρη τη δράση. Η ζωή εξελισσόταν γύρω από το ιεροτελεστικό της Ορθόδοξης Παράδοσης, με πλήρη άγνοια της πολιτιστικής συνέχειας από τα Ορφικά και τα Βακχικά ως το Θείο Δράμα. Επίσης οι εποχές εκτελούσαν τον κύκλο τους φυσικά και αβίαστα μέσα από την σπορά, την ανάπτυξη, την ωρίμανση και τη συγκομιδή της κάθε σοδιάς. Στα χαρακώματα της Ευρώπης μαινόταν ο Α Παγκόσμιος πόλεμος ενώ την Ελλάδα ταλάνιζε ο Εθνικός Διχασμός. «Μετά φόβου» της Ελένης Πριοβόλου, εκδόσεις Καστανιώτη.

-Γιατί «Μετά Φόβου»;

Θεωρώ ότι ο φόβος αποτελεί βασικό ένστικτο. Βοηθάει στην προφύλαξη. τη δράση και την αντίδραση. Στο βιβλίο αναλύω μέσα από τις ζωές των ηρώων και τα γεγονότα, μιλώ τόσο για τους ενστικτώδεις φόβους -που είναι ας πούμε μέσα στο προζύμι της ύπαρξης και ως εκ τούτου αναγκαίοι- αλλά κυρίως για τους κατασκευασμένους φόβους. Αυτοί πάλι χωρίζονται στους αόρατους και συνυφασμένους με το εθιμικό δίκαιο και τη δοξασία και όσους διοχετεύει η κυρίαρχη ιδεολογία, Πολιτείας και Θρησκείας για να καθυποτάσσει τους πολίτες στους κανόνες της. Συνεπώς, για μένα, ολόκληρη η ζωή κινείται μέσα στο φόβο.

-Με όχημα τη μυθοπλασία περιδιαβαίνετε ιστορικά μονοπάτια απο το 1916 σε Αιτωλία και υπόλοιπη Ελλάδα;

Ναι. Είναι η γενέθλια γη, στην οποία οφείλω το νάμα της λογοτεχνικής αλχημείας. Είναι η γη των γονιών και των παππούδων μου, που έζησαν τις δραματικές ιστορικές περιόδους για τη χώρα. Εθνικό Διχασμό, στρατιωτικά κινήματα, πολέμους, Δικτατορίες οικονομικές καταστροφές, θανάτους, προσφυγιά. Η τοπιογραφία μού είναι γνώριμη παρά τις δραματικές αλλοιώσεις από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα. Γενικώς νομίζω, οτι, όφειλα στον τόπο μου αυτή την καταγραφή.

-Τονίζετε το γεγονός ότι οι άνθρωποι της υπαίθρου συντύχαιναν με τους μύθους και τις δοξασίες. Γύρω τους ποια γεγονότα εκτυλίσσονταν;

Η ερώτηση έχει δυο σκέλη. Εκείνα τα χρόνια, οι δοξασίες ήταν μέρος αναπόσπαστο της ζωής, κυρίως το τελετουργικό του εθιμικού δικαίου. Από τους καλικατζάρους, τα παγανά, τα ξωθιά, τα δαιμονικά, τις νεράιδες και τις στράτες τους, μέχρι τους αγίους και τις εμφανίσεις τους στους θνητούς. Πίστευαν οι άνθρωποι στον αόρατο κόσμο για να ερμηνεύουν τα «σημεία». Οι αφηγήσεις των γερόντων είχαν να κάνουν με τους μύθους και τις δοξασίες. Τα γεγονότα του βιβλίου εκτυλίσσονται από την εποχή του Εθνικού Διχασμού και την είσοδο της χώρας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μέχρι τον άλλο χειρότερο Διχασμό, τον Εμφύλιο. Μια εποχή αενάως ανταριασμένη και ανήσυχη, με τους ανθρώπους να βρίσκονται διαρκώς μέσα στη φουρτούνα των εξελίξεων.

-Πως τεκμηριώνεται το γεγονός οτι η ζωή εξελισσόταν γύρω από το ιεροτελεστικό της Ορθόδοξης Παράδοσης;

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη τεκμηρίωση. Αρκεί να δει κάποιος προσεκτικά τον κύκλο του έτους. Χριστούγεννα, Απόκριες, νηστεία, Πάσχα, νηστεία, Δεκαπενταύγουστος, νηστεία, Χριστούγεννα. Κάθε Κυριακή το ιεροτελεστικό της Θείας Λειτουργίας, εκτός από τις παρακλήσεις, τους εσπερινούς, τις παννυχίδες, τις αρτοκλασίες και όλα τα συναφή. Η Ορθοδοξία με το τελετουργικό της κρατούσε καλά μέσα στον κύκλο της, τις ζωές και τις συνειδήσεις. Αποτελεί μια πολιτισμική συνέχεια από τη διονυσιακή λατρεία και τον ορφισμό.

-Μέσα σε ποια πολιτική, ελληνική και διεθνή δίνη, μεγαλώνουν οι πρωταγωνίστριες;

Οι πρωταγωνίστριες, η Αρίστη και η Διαλεχτή, μεγαλώνουν μέσα στο προαναφερόμενο σκηνικό. Από τη μια το εθιμικό δίκαιο που θέλει τη γυναίκα υποταγμένη στο στερεότυπό της και από την άλλη τα δραματικά κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι: Πως βρίσκει κάποιος το δρόμο για την ελευθερία; Υπάρχει άραγε ελευθερία; Πόσα μέτωπα ανοίγονται σε όποιον δε βολεύεται, ανησυχεί, παίρνει αντίθετους δρόμους από τους προδιαγεγραμμένους, θέλει να ανατρέψει την καθιερωμένη ηθική. Εν τέλει μιλάει για όσους επιλέγουν να δοκιμαστούν κάνοντας ακόμα ένα μικρό βήμα προς την ατομική ελευθερία.

-Ταιριάζουν ως χαρακτήρες;

Η Αρίστη και η Διαλεχτή είναι χαρακτήρες αντίθετοι. Όμως αρμονικοί. Η μια συμπληρώνει την άλλη. Η δύναμη της φιλίας είναι τόσο ελκτική ώστε να θριαμβεύσει εν τέλει περνώντας μέσα από τις συμπληγάδες των δοκιμασιών. Γιατί όπως γράφει και στον στίχο του ο Μανώλης Αναγνωστάκης, «Αγάπη είναι ο φόβος που μας ενώνει με τους άλλους».

-Ωσπου μπαίνει αναμεσά τους ο Διονύσης Αρχοντής;

Ο Διονύσης Αρχοντής που θα βρεθεί ανάμεσα στα δυο κορίτσια , θα διαταράξει τη μεταξύ τους σχέση αλλά και θα σμιλεύσει τους χαρακτήρες τους. Εν τέλει αφού πάθουν και μάθουν θα οδηγηθούν αμφότερες στον μόνο-κατ’ εμένα- ανθρώπινο προορισμό, που είναι ο δρόμος για την αυτογνωσία.

 

η συνέντευξη παραχωρήθηκε στον Γιώργο Κιούση για την press publica στις 3 Δεκεμβρίου 2016