Εχθές τελείωσα το ιστορικό μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου Βαθύ το σκοτάδι πριν την αυγή (εκδ. Καστανιώτη, 2024), που αναπλάθει με εξαιρετική λογοτεχνική τέχνη μια συναρπαστική και βαθιά προσωπική ιστορία. Μυθιστόρημα που σε απορροφά με την φωνή του από την πρώτη κιόλας παράγραφο, μία γραφή που με την πειστικότητα της δίνει φωνή με τον καλύτερο τρόπο σ' έναν "εξαφανισμένο" άνθρωπο των γραμμάτων, τον Χριστόδουλο Παμπλέκη γνωστό και ως Χριστόδουλος ο Ακαρνάν.

Διαβάζω ένα βιβλίο σημαίνει σεργιανίζω στις σελίδες του - όχι πάντα προς τα εμπρός… μπορεί να πισογυρίζω, για να θυμηθώ κάτι ή ενίοτε να συγκρίνω γεγονότα, πρόσωπα και καταστάσεις. Άρα, δεν αφήνομαι να παρασυρθώ από μία επίπεδη ανάγνωση, γιατί φοβάμαι… Φοβάμαι μήπως δεν είμαι αντάξια της εμπιστοσύνης που μου δείχνει ο συγγραφέας του, ο οποίος μού εκμυστηρεύεται την πορεία της δουλειάς του, τις σκέψεις του, τα συναισθήματά του. Με αυτές τις σκέψεις ξεκίνησα την ανάγνωση του νέου πονήματος της Ελένης Πριοβόλου. 

Για το μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου «Βαθύ σκοτάδι πριν την αυγή» (εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: Ο Γάλλος περιηγητής Σουαζέλ-Γκουφιέ συναντά στην Πάτμο ένα μοναχό που τον ρωτά αν ζουν ακόμα ο Βολταίρος και ο Ρουσσώ © Wikipedia.

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Η Ελένη Πριοβόλου ξαναδιαβαίνει, για λογαριασμό του Short Stories, τους σταθμούς του ταξιδιού που πραγματοποίησε αναζητώντας τον «άγνωστο» εκπρόσωπο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Χριστόδουλο Παμπλέκη, ήρωα του τελευταίου της βιβλίου «Βαθύ το σκοτάδι πριν την αυγή»

Στο μυθιστόρημα της Πριοβόλου με τον τίτλο Το δέντρο με τις φωλιές, κεντρική αφηγήτρια είναι η Μαρία, μια γυναίκα που από μικρή μαθαίνει να υπάρχει και να κινείται στο περιθώριο εισπράττοντας την απόρριψη από την ίδια την οικογενειά της, τη μητέρα της που την υποτιμά και τα τρία αδέλφια της, που δεν χάνουν την ευκαιρία να την προσβάλουν. Κάτω από την πίεση αυτού του τοξικού οικογενειακού περίγυρου, η Μαρία θα καταφύγει από νωρίς στο διάβασμα και την επαφή με τη φύση. Μιμούμενη τη φωνή των πουλιών και αντιγράφοντας τον τρόπο που υφαίνουν τη φωλιά τους, θα καταφέρει να σπάσει τον κλοιό όσων την κατατρύχουν πλέκοντας έναν δικό της προστατευτικό ιστό.

«Τι να την κάνεις την αγάπη αν τη φυλάς μέσα σου χωρίς προορισμό;»

Στη μέση του κάμπου, σε μια καλύβα που τη μετέτρεψε σε σπίτι, ζει η Μαρία, το τέταρτο παιδί του μεγαλοκτηματία και πολιτικού παράγοντα της περιοχής. Μετά από τον θάνατο του πατέρα της, που ήταν και ο μόνος από τον οποίο ένιωσε αγάπη, παραχώρησε την υπόλοιπη περιουσία στα τρία της αδέρφια και κράτησε μόνο την καλύβα και λίγα στρέμματα γης. Εκεί έφτιαξε ένα θερμοκήπιο όπου καλλιεργεί λουλούδια και βιοπορίζεται από αυτό. Το σπίτι της βρίσκεται δίπλα σε έναν αιωνόβιο πλάτανο, στα κλαδιά του οποίου φτιάχνουν τις φωλιές τους κάθε λογής πουλιά. Η Μαρία τα λατρεύει, τα παρατηρεί με τις ώρες, ξέρει να ξεχωρίζει και να αναπαράγει τις φωνές τους, ζηλεύει την ελευθερία τους και θεωρεί ότι είναι τα πιο ευτυχισμένα πλάσματα στη γη.

Ένα βιβλίο για αυτούς που σκέφτονται ελεύθερα, για όλους εκείνους που δεν υποτάσσονται στις κοινωνικές συμβάσεις και τις επιταγές του καταστημένου, ένα βιβλίο για όλους τους κατατρεγμένους και τους απάτριδες αυτού του κόσμου, εκείνους που, όπως τα πουλιά, δεν διστάζουν να ταξιδεύουν αέναα προς αναζήτηση ενός νέου τόπου κατοικίας και μιας καλύτερης ζωής. Σε όλες αυτές τις ψυχές είναι αφιερωμένο το νέο βιβλίο της Ελένης Πριοβόλου με τίτλο «Το δέντρο με τις φωλιές» και για όλους εκείνους μιλάει.

Η τρυφερότητα στον μέγιστο βαθμό. Αν δεν είχε κάποιες σκληρές σκέψεις για τις σχέσεις μεταξύ αταίριαστων αδελφών και για την απομυθοποιητική βία των πολιτικών παραγόντων και κομματαρχών, θα έλεγα πως είναι υπόδειγμα εφηβικής λογοτεχνίας. Γιατί όμως δεν πρέπει να μαθαίνουν οι έφηβοι και να πληροφορούνται για τις σκοτεινές όψεις και πτυχές τής πραγματικότητας;

Η Ελένη Πριοβόλου, πολυβραβευμένη και πολυταξιδεμένη στα βρεγμένα μάτια των αναγνωστών, έχει την τύχη (και το προνόμιο) να απολαμβάνει εν ζωή τούς καρπούς των κόπων της.

Η συγγραφέας μέσα από τις εξιστορήσεις των προσφύγων θα αναδείξει τα προβλήματα του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Η Ελένη Πριοβόλου στο κοινωνικοπολιτικό μυθιστόρημά της «Το δέντρο με τις φωλιές» (εκδ. Καστανιώτη, 2022) αναδεικνύει το θέμα της φυλετικής και ταξικής ετερότητας.

Το έργο ενσωματώνει ρεαλιστικά αλλά και ρομαντικά στοιχεία, ενώ υμνεί την υβριδικότητα, την κατάσταση κατά την οποία η πολλαπλότητα και η περιθωριακότητα μετατρέπονται σε πηγές ενέργειας και αλλαγής.

«Μαμά, με “Εκείνους”, που γίνονται εμείς, ανακαλύπτω τον εαυτό μου. Αυτό συμβαίνει και όταν σου μιλώ και σου μεταφέρω τις ιστορίες τους. Όταν μιλώ με τον Νιζάμ, είναι σαν να πιάνω κουβέντα με την ψυχή μου. Μαμά. Τα αδέλφια μου μου ρίχνουν κάθε μέρα ανάθεμα που παντρεύτηκα έναν άνθρωπο από το πουθενά. Όμως σε αυτό το πουθενά συναντηθήκαμε. Πέταξε εκείνος, πέταξα εγώ, και βρεθήκαμε πάνω στο δέντρο με τις φωλιές». (σ.137).