Ο Χριστόδουλος Παμπλέκης (1733-1793) υπήρξε ξεχωριστός λόγιος και δάσκαλος του 18ου αιώνα και ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του Ελληνικού Διαφωτισμού ως συνομιλητής της ανήσυχης πολιτικά Ευρώπης και ως εισηγητής ριζικών ευρωπαϊκών ιδεών. Η ζωή και ο τρόπος της σκέψης του δεν άρεσαν, βεβαίως, στην Εκκλησία, που δεν δίστασε να τον καταδιώξει και να τον απομονώσει. Σε ένα εύρωστο ιστορικό μυθιστόρημα, όπου η συστηματική συγκέντρωση των τεκμηρίων και η επισταμένη έρευνα των πηγών δεν εμποδίζουν τη μυθοπλαστική φαντασία, η Ελένη Πριοβόλου μετατρέπει την Παμπλέκη σε ήρωα άξιο υψηλής προσοχής.

Παρακολουθούμε τον θάνατο του πατέρα του Χριστόδουλου, τις σπουδές του στην Αθωνιάδα Σχολή, φυτώριο για τη γέννηση των ιδεών του, καθώς και τις έντονες πολλαπλών κατευθύνσεων διαμάχες του κατοπινού βίου του.

Η συγγραφέας έχει το θάρρος να αποδώσει το σύνολο των περιπετειών του Παμπλέκη σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση και το θάρρος της στέφεται με πλήρη επιτυχία. Σε τι οφείλεται η επιτυχία; Μα, στο γεγονός ότι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση προσφέρει μεγάλη και (το κυριότερο) πειστική ζωντάνια στις καταιγιστικές μυθιστορηματικές εξελίξει, αλλά και στο ότι η συγγραφέας συνδέει το πρώτο ρηματικό πρόσωπο με αποσπάσματα χωρίων του Παμπλέκη, ανοίγοντας έτσι διάπλατα την πόρτα για να μπούμε στον χώρο των ιδεών και της φιλοσοφίας του.

Θα δούμε επίσης εδώ τη μεταστροφή του Ευγένιου Βούλγαρη και τον εγκλεισμό του στο κάστρο του συντηρητισμού, χάρη στις άοκνες πιέσεις της Εκκλησίας, και θα εννοήσουμε διά μέσου μιας τέτοιας διαδρομής πολύ περισσότερα για την προσωπικότητα και τη δύναμη αντίστασης του Χριστόδουλου.

Η Πριοβόλου ξέρει πως το ιστορικό μυθιστόρημα απαιτεί επίμονα αποκτημένη γνώση, ικανή να χωρέσει στο πολιτικό, το ιδεολογικό και το πολιτισμικό πεδίο εντός του οποίου θα εντάξει ο μυθιστοριογράφος τα πρόσωπα και τις καταστάσεις της εποχής του, χωρίς να παραμελεί ποτέ την ανάγκη επικοινωνίας με ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό.

Δημοσιεύθηκε στο Βήμα, στις 28-07-2024