Γράφει ο Ελιάς Χούρι. Οι ιστορίες είναι σαν το κρασί. Ωριμάζουν όταν τις διηγείσαι. Η μνήμη είναι η διαδικασία της οργάνωσης αυτών που πρέπει να ξεχάσεις. Είναι άραγε ο λόγος, οι λέξεις, η ίδια αφήγηση μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε κώμα, αποκομμένος εντελώς από τον εδώ κόσμο;

Ο Χαλίλ το πιστεύει βαθιά και για τούτο ξαγρυπνά στο προσκέφαλο του Γιούνις, πνευματικού του πατέρα και εμβληματικού ηγέτη του Παλαιστινιακού Αγώνα. Οι δύο άντρες παραμένουν εγκλωβισμένοι σε ένα εγκαταλειμμένο αυτοσχέδιο νοσοκομείο στον προσφυγικό καταυλισμό Σατίλα, στα περίχωρα της Βηρυτού. Ο Χαλίλ μιλά στον Γιούνις διαρκώς. Του αφηγείται ιστορίες και μαζί την ιστορία της Παλαιστίνης. Των ανθρώπων, των αγώνων, των χωριών της. Στρώνει τις λέξεις του σαν προσευχή ή σαν δερβίσικο χορό για να βαδίσει πάνω τους ο αναγνώστης και να παρασυρθεί μέσω της αναγνωστικής απόλαυσης στα παθήματα αλλά και τα πάθη ενός πολύπαθου λαού, που διεκδικεί ματαίως το αυτονόητο: την πατρίδα του.
Εκτοπισμός

Η ιστορία ξεκινά από την αρχή της. Από το έτος 1948 οπότε και η Παλαιστίνη διαμελίστηκε για να ιδρυθεί το κράτος του Ισραήλ. Βίαιος ο εκτοπισμός των Παλαιστινίων. Οι απώλειες αμέτρητες. Ο πόνος ασίγαστος και η ελπίδα φρούδα.

Μέσα από τον ζεστό αφηγηματικό λόγο, τον οποίο ο Ελιάς Χούρι βάζει στο στόμα του Χαλίλ, ακολουθούμε όλες τις διακλαδώσεις γενεών του παλαιστινιακού λαού που εκδιώχτηκε από τα χωριά της Γαλιλαίας, που μακελεύτηκαν αλλά και σκότωσαν, για άλλους που επέζησαν και που ερωτεύτηκαν χωρίς όρια στην Πύλη του Ηλιου. Μιλά για αυτούς που χρίστηκαν μάρτυρες ή προορίστηκαν να τεθούν στο πάνθεον των μαρτύρων και για εκείνους που ποτέ δεν λησμόνησαν την εξουσία και το χρήμα, ούτε τις μέρες της επανάστασης. Μιλά για τα κόκαλα των ομαδικών τάφων και την παράδοση ενός ολόκληρου λαού στην «ακληρία».
Το τελευταίο ταξίδι

«Από το 1948, που οι Εβραίοι νίκησαν επειδή οι Παλαιστίνιοι δεν πολέμησαν. Ούτε οι Εβραίοι πολέμησαν. Μόνο κέρδισαν τον πόλεμο», διαβάζουμε στη σελίδα 103. Με οξυδέρκεια, πνεύμα καθαρό και ανεξάρτητο, παρότι λιβανέζικης καταγωγής, ο Ελιάς Χούρι θέτει τις λέξεις του επί τον τύπον των ήλων της ιστορίας και δίνει φωνή στον λαό που όρισαν οι δυνάμεις της Δύσης να καταστεί εσαεί προσφυγικός, να εγκλωβιστεί στα στρατόπεδα του Λιβάνου και να σφαχτεί από τους Μαρωνίτες της Φάλαγγας κάτω από τα αδιάφορα σφυρίγματα του ισραηλινού στρατού. Οι κάτοικοι των χωριών της Γαλιλαίας, όπως λέει ο Χαλίλ στον Γιούνις, ονομάζουν τη μαζική έξοδο προς τον Λίβανο «τελευταίο ταξίδι».

Μύθοι, έθιμα, μάχες, έρωτες, θυσίες, προδοσίες, καθημερινός ειρηνικός βίος – σταλαγματιές από μια ρόγα σταφυλιού μια ιστορία δακρύων· ένας λαός που έμαθε να χάνει τα παιδιά του. Αυτή είναι η Παλαιστίνη μέσα από ένα μυθιστόρημα που δικαίως κατατάσσεται στα αριστουργήματα από την απαιτητική The New York Times. Τέλος, δεν μπορώ παρά να μνημονεύσω την υπέροχη μετάφραση (από τα αραβικά) της Ελένης Καπετανάκη, η οποία αποδίδει το βάθος των λέξεων του Ελιάς Χούρι.

*Συγγραφέας. Το τελευταίο της μυθιστόρημα «Μια στιγμή μέσα στο χρόνο» (2021) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, στις 27-11-2021