Τρίτη, 28 Μαΐου 2019 11:37

Το λυκόφως του Αιγαίου

Πολυτάλαντη, πολυποίκιλη και ανήσυχη, η Κατερίνα Καριζώνη έχει ασχοληθεί με -σχεδόν- όλα τα είδη του γραπτού λόγου και έχει καταθέσει ώς σήμερα τριάντα βιβλία, ποίησης, παραμυθιών, μυθιστορημάτων, μελετών.

Μάλλον έχει εντρυφήσει και στην πειρατεία, αφού στο παρελθόν έγραψε ακόμα ένα «πειρατικό» βιβλίο με τίτλο το «Μεγάλο Αλγέρι».

Το ανά χείρας μυθιστόρημα μας ταξιδεύει στον 17ο αιώνα όταν η πειρατεία βρισκόταν στο αποκορύφωμά της και οι επαγγελματίες πειρατές δεν ήταν μόνο διαβόητοι για τον φόβο που προκαλούσαν στις ακτές και τα νησιά, αλλά και πρόσωπα μυθικά για τα ηρωικά τους κατορθώματα και τη θρυλική ζωή τους.

Κύριο πρόσωπο του μυθιστορήματος είναι ο Ιωάννης Κάψης, με τη φήμη του άγριου πειρατή και σκληρού αντιπάλου. Οπού στις φλέβες του δεν έτρεχε αίμα, αλλά θαλασσινό νερό. Ο έρωτας τον πήρε και τον σήκωσε και από τη μεριά του πειρατή βρέθηκε στην αντίπαλη πλευρά…

Η ιστορία αρχίζει με το ιστορικό πλαίσιο μιας ρευστής, άστατης εποχής, στο πλαίσιο της οθωμανικής κυριαρχίας, που όμως το Αιγαίο πέλαγος αλλάζει διαρκώς κατακτητές και επομένως ταυτότητα. Στην ουσία πειρατοκρατείται. Η Βενετία, θαλασσοκράτειρα, αναμετριέται στις θάλασσες με την τουρκική αρμάδα. Οι πειρατές, επάγγελμα προσοδοφόρο, Γάλλοι, Μαλτέζοι, Ελληνες, καθώς και οι ορμώμενοι από την Μπαρμπαριά, λεηλατούν τα παράλια και τα νησιά, αρπάζουν θησαυρούς και ανθρώπους που τους πουλούν στα σκλαβοπάζαρα για να καταλήξουν στη δούλεψη των πασάδων και των αγάδων ή στα χαρέμια αν πρόκειται για γυναίκες. Οι «εκλεκτότεροι-ες» φυσικά στέλνονται πεσκέσι στον Πατισάχ.

Το μυθιστόρημα κυκλώνει ολόκληρη τη θαλάσσια περιοχή από τον Μύτικα, τη Λευκάδα και όλο το Ιόνιο Πέλαγος και από τη Μάνη και τις ανοιχτές θάλασσες του Μαλέα για να πιάσει ολόκληρο το Αιγαίο και τα νησιά του. Την Αίγινα, τη Νάξο, την Ιο και τη Μήλο, όπου βρέθηκε ως βασιλέας και ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας.

Η Κατερίνα Καριζώνη, εξασκημένη ένεκα της ποίησης στον συμπυκνωμένο καίριο λόγο, καταφέρνει να δώσει μια μεγάλη -λογοτεχνικά όχι και τόσο γνωστή- εποχή με ευσύνοπτη, βαθιά γραφή. Να μιλήσει για το ιστορικό πλαίσιο αλλά και για το νομικό καθεστώς που οι Οθωμανοί και οι ιππότες της Δύσης επέβαλαν στο Αιγαίο, καθώς τα νησιά είχαν δοθεί σε αυτούς από τον σουλτάνο για εμπορική εκμετάλλευση.

Γράφει στη σελίδα 43:

«"Ολοι θησαυρίζουν στο Αιγαίο", σχολίασε ο Ιωάννης. "Οι ιππότες της Δύσης έχουν πέσει με λύσσα πάνω στις δικές μας θάλασσες και τις λυμαίνονται. Ο Κρεβελιέ έχει γίνει μάστιγα των νησιών"…».

Και πιο κάτω:

«Χτυπούν μάλιστα τους Ελληνες με το πρόσχημα ότι είναι Οθωμανοί υπήκοοι. Τους βασανίζουν να ομολογήσουν ότι είναι Τούρκοι. Κι ύστερα αρπάζουν το βιος τους κι εκείνοι τρέχουν στα δικαστήρια της Μάλτας να αποδείξουν ότι είναι Χριστιανοί και να πάρουν πίσω τα κλεμμένα. Πράγμα αδύνατον φυσικά».

Παρότι όμως αφηγείται σκληρές καταστάσεις, σφαγές και εξανδραποδισμούς, το μυθιστόρημα της Κατερίνας Καριζώνη αφήνει στον αναγνώστη την επίγευση από την αύρα της θάλασσας και της αρμύρας, τη σπιρτάδα από μια φλούδα πορτοκαλιού, το «θυμίαμα» από τις ολάνθιστες αυλές, τη ζωή και τον έρωτα. Και φυσικά μαζί με την αναγνωστική τέρψη προσφέρει και γνώση. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία και στον παρελθόντα χρόνο.

Σε δύο πλαίσια

Αιγαίο, 17ος αιώνας, ο αιώνας της πειρατείας. Ο πειρατής Ιωάννης Κάψης γράφει ιστορία στη θάλασσα. Απελευθερώνει τη Μήλο από τον οθωμανικό ζυγό. Στέφεται βασιλιάς, αλλά ένας μεγάλος έρωτας με την κόρη του κυβερνήτη του νησιού σημαδεύει τη ζωή του. Την ίδια περίοδο Δυτικοί και κυρίως Μαλτέζοι πειρατές κατακλύζουν το Αρχιπέλαγος, που αποτελεί πεδίο σύγκρουσης θρησκειών και συμφερόντων.

Μεγάλοι πειρατές όπως ο Ουγκό ντε Κρεβελιέ, οι αδελφοί Τεμερικούρ, ο Μιχελής Μανιάτης, ο Αγγελος Μαρία Βιτάλι και άλλοι ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν την οθωμανική απειλή. Το Αιγαίο παραμένει το μήλον της Εριδος ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Μάχες, συνωμοσίες και προδοσίες καθορίζουν ένα άγριο παιχνίδι κερδοσκοπίας και κυριαρχίας.

Ενα μυθιστόρημα εποχής. Ενα συναρπαστικό ταξίδι στον χρόνο, στα νησιά του Αιγαίου και στις δοξασίες τους.

Η Κατερίνα Καριζώνη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε Οικονομικά στο ΑΠΘ και πήρε διδακτορικό στην Οικονομική Ιστορία. Εχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα, ποίηση, παραμύθια και ιστορικές μελέτες, συνολικά τριάντα βιβλία.

Εχει τιμηθεί με το βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για το βιβλίο της «Χίλιες και μία νύχτες των Βαλκανίων» και με το βραβείο του περιοδικού «Αυλαία» για το συνολικό της έργο.

Συνεργάζεται με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά με κριτικά σημειώματα, μελέτες και λογοτεχνικά κείμενα. Πεζά και ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε βαλκανικές γλώσσες, στα ισπανικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα πολωνικά και τα τουρκικά.

Επίσης, ποιήματά της έχουν μελοποιηθεί από τον Μιχάλη Γρηγορίου και ερμηνεύτηκαν από τους Σαβίνα Γιαννάτου, Δώρο Δημοσθένους, Καλλιόπη Βέτα και Τάση Χριστογιαννόπουλο. Είναι μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και του Κύκλου Ποιητών. Ζει στη Θεσσαλονίκη.

 

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, στις 25-05-2019.