Πέμπτη, 16 Δεκεμβρίου 2010 14:25

Πάνος Καπώνης, Περιοδικό (δε)κατα, τεύχος 24, Χειμώνας 2010-2011

Η Αθήνα σε κρίση

Ελλάδα 2010. Οικονομική, και όχι μόνο, κρίση. Οι αναγνώστες στις Λέσχες Ανάγνωσης ψηφίζουν ως καλύτερο βιβλίο της χρονιάς το μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου "Όπως ήθελα να ζήσω" και γράφουν (άλλοι αναγνώστες) στο διαδίκτυο: «Ιστορικό, ακριβές, γλωσσολογικά άριστο, θαυμάσιας νοηματικής πλοκής. Συγχαρητήρια! Τίνα 12-9-2010» ή «Η Ελένη Πριοβόλου με το καινούργιο βιβλίο της "Όπως ήθελα να ζήσω", δεν σώζει μόνο την τιμή της ελληνικής λογοτεχνίας, που σε μεγάλο βαθμό έχασε το δρόμο της προς την κοινωνία, αλλά παραπέρα, με την αλληγορία του Ροδώνα της, μας δείχνει το δρόμο και για το πώς θα μπορούσαμε να ζήσουμε σ’ έναν πολιτισμό της ανθρωπιάς, χωρίς φαυλοκρατία, τραπεζίτες, αφεντικά και καπιταλιστική βαρβαρότητα. Ελένη, σε ευχαριστούμε και περιμένουμε το επόμενο βιβλίο σου. Κ.Λ.13-12-2010». Και εγώ, ο άλλος αναγνώστης/κριτικός, μένω άφωνος με τις κρίσεις του κόσμου και την ακριβή εμβάθυνση των νοημάτων της συγγραφέως.

Το βιβλίο της αυτό δεν είναι απλά ένα μυθιστόρημα, αλλά και μια υποδόρια ιστορική μελέτη, για μια εποχή λίγο πολύ άγνωστη στους ανιστόρητους νεοέλληνες. Έχουμε εδώ ένα καλοδουλεμένο και ελκυστικό μυθιστόρημα, όπου παραλληλίζονται καταστάσεις που ήδη σήμερα βιώνουμε με άλλες αντίστοιχες εποχές κρίσεων, όπου οι βασικοί της ήρωες, επαναστατούν με το δικό τους τρόπο, σπάζοντας τους τότε κοινωνικούς κανόνες.

Ελλάδα λοιπόν, τέλη του 19ου αιώνα. Οικονομική κρίση. Οι ήρωες, το περιβάλλον, η μη χαρτογραφημένη χώρα της εποχής του Χαριλάου Τρικούπη, η Αθήνα και η κοινωνία της τότε, είναι ο καμβάς στο νέο μυθιστόρημα της φίλης συγγραφέως. Ο μύθος θέλει το βασικό πρόσωπο του μυθιστορήματος να είναι ένας νέος με ωραίο παρουσιαστικό και χάρη στις επιχειρήσεις του πατέρα του στη Γαλλία να είναι και πλούσιος, ο οποίος αποφασίζει να έλθει στην πατρίδα του μαζί με την κόρη του Ροζίτα. Όμως μαζί του φέρνει και μια σειρά ποικιλιών από ρόδα, για να φυτέψει έναν ροδώνα κάτω από την Ακρόπολη, στον Κεραμεικό, αλλά και τις νέες ιδέες που κυριαρχούσαν τότε στην Ευρώπη.

Όμως η βαρύνουσα σημασία του βιβλίου και η σπουδαιότητά του, είναι ακριβώς τα ίδια τα γεγονότα, αφού η συγγραφέας καταφέρνει να συνθέσει με αυτά την εικόνα της αναπτυσσόμενης τότε αστικής τάξης του νεοελληνικού κράτους και ακόμα πιο κυρίαρχα, την πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας, που στον αναγνώστη μεταφέρεται ως παρόμοια με τη σημερινή κατάσταση των ζοφερών ημερών που ζούμε.

Ακόμα, η σπουδαιότητα του συγκεκριμένου βιβλίου, πέρα από τα λογοτεχνικά του προτερήματα, έγκειται και στο ότι η ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται στις σωστές της εκφάνσεις, υποβοηθώντας την απόδοση του κλίματος εκείνης της εποχής και γι’ αυτό θα πρέπει να αποδώσουμε τα εύσημα, τόσο στη συγγραφέα, όσο και στους επιμελητές της έκδοσης. Παράλληλα, το ιστορικό και ιδεολογικό βιτρό του μυθιστορήματος, αναπόφευκτα κυριαρχείται και πολύ έντονα, από τη μαγνητική μορφή του βασικού ήρωα Ρωμαίου Αγγουλέ, ενός ελεύθερου ανθρώπου αντισυμβατικού, που αγαπούσε την καλή ζωή αλλά και τις ρομαντικές και ουτοπιστικές ευρωπαϊκές ιδέες, που κυριαρχούσαν τότε. Εδώ, μαζί με τη φαντασία, χρησιμοποιείται ως λογοτεχνικό μέσον και η ιστορική καταγραφή των τότε γεγονότων, απαραίτητη συνθήκη για την απόδοση των δρώμενων (τόσο του χρόνου, όσο και της καταγραφής της πραγματικότητας) σε μυθιστορηματική ροή, με μια αισθητική που πηγάζει από την επί χρόνια αναζήτηση της συγγραφέως των ιστορικών, κοινωνικών και οικονομικών συγκυριών και περιστατικών, που θα της επέτρεπαν να αποτυπώσει το κλίμα της εποχής εκείνης μέσα στο κείμενο και να το μετατρέψει σε λογοτεχνία.

Στο μυθιστόρημά της "Όπως ήθελα να ζήσω", η Πριοβόλου μας μεταφέρει σ’ εκείνη τη ρομαντική, στη μια της όψη, εποχή, αλλά και στη σκληράδα της καθημερινότητας της οικονομικής κρίσης, στην άλλη της όψη, με έρωτες έξω από συνηθισμένα status της ελληνικής κοινωνίας, με πολιτικές ιδέες που ενοχλούσαν τους πουριτανούς αστούς της τότε αθηναϊκής κοινωνίας και γενικά σε μια αποτύπωση στις λεπτομέρειες μιας Αθήνας όπως ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και της γενικότερης ψυχολογίας των ανθρώπων της εποχής αυτής.

Τελικά, η Πριοβόλου κατάφερε να κατακτήσει το αναγνωστικό κοινό, το οποίο και την αντάμειψε με το Βραβείο Αναγνωστών ΕΚΕΒΙ του 2010.