Πρόκειται για έναν αντισυμβατικό έρωτα, ο οποίος τροφοδοτεί και τροφοδοτείται αφηγηματικά με ό,τι ακολουθεί τον κοινωνικό ρατσισμό και κατ' επέκταση την κοινωνική αδικία που απορρέει απ' αυτόν. Η πολιτική και κοινωνική κριτική, καθώς και η αποικιακή κριτική, δεν θα μπορούσαν να βρουν καλύτερη θέση να εκφραστούν από τις σελίδες του μυθιστορήματος της Ε. Πριοβόλου. Η γλώσσα της, κυρίως ρεαλιστική, επιτρέπει συχνά σε συμβολισμούς να αφηγηθούν σκηνές που περιγράφουν τη σκληρή πραγματικότητα της εποχής που διανύουμε, προσκαλώντας ταυτόχρονα τον αναγνώστη τη συστράτευση ενάντια στην ανθρωπιστική κρίση που απορρέει από την αναγκαστική μετανάστευση, το προσφυγικό και τις κοινωνικές ανισότητες. Ο λόγος της κοφτός, καταλήγει αρκετά συχνά απέριττος, ακόμα και όταν η επιβράδυνση το απαιτεί από ένα εκτεταμένο κείμενο σαν και αυτό, ακόμα και όταν οι περιγραφές της μεταδίδουν εικόνες πλούσιες σε χρώματα, μυρωδιές και κίνηση. Εικόνες ειδυλλιακές, οι οποίες, τεχνηέντως, δημιουργούν αντιθέσεις με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του μύθου.
Οι κοινωνικές συγκρούσεις δεν είναι οι μόνες που παρουσιάζονται στο έργο της Ε. Πριοβόλου, καθώς δεν παραλείπει και τις συνέπειες των κοινωνικών, στερεοτύπων αλλά και τις συναισθηματικές συγκρούσεις που αναπτύσσονται στον στενό οικογενειακό κύκλο. Η Μαρία, κόρη πλούσιου και αυτοδημιούργητου γαιοκτήμονα, είναι ένα από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας. Η διαφορετικότητά της, η αγάπη της για τη φύση, ο αποδιωγμός από τη μητέρα της και ο πρόωρος χαμός του αγαπημένου της πατέρα θα την ωθήσουν στην απομάκρυνση από την οικογένεια. Αντίθετα, τα αδέλφια της εξελίσσονται σε επιχειρηματίες εκμετάλλευσης της γης και ανθρώπων, οι οποίοι δεν είναι άλλοι από λαθρομετανάστες. Σύντομα, παρατηρώντας όσα διαδραματίζονται απέναντι από το σπίτι όπου εκείνη επιλέγει να ζήσει και να αναπτύξει τη δική της επαγγελματική δραστηριότητα, με σεβασμό προς τη φύση, έρχεται αντιμέτωπη με τη στάση των αδελφών της. Επιχειρεί να πλησιάσει «Εκείνους», οι οποίοι υφίστανται την ανθρώπινη εκμετάλλευση. Ο έρωτας δεν αργεί να φτάσει, κάτι που οδηγεί τη μητέρα της στην κατάρρευση. Η Μαρία «αναλαμβάνει» τη φροντίδα της μητέρας της, κάτι που δίνει την ευκαιρία στη συγγραφέα να προβεί σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, αποσπασματικά ανάδρομη αφήγηση οδηγώντας με τέχνη τον αναγνώστη στην κάθαρση.
Οι κεντρικοί ήρωές της, η Μαρία και ο Νιζάμ, αντιπροσωπεύουν δύο πόλους, φαινομενικά αντίθετους. Το ουμανιστικό πνεύμα της συγγραφέως, ενώνει τους δύο ετερόκλητους χαρακτήρες γύρω από, ένα δέντρο. Ένα δέντρο που διασώζεται μόνο και επιβλητικό στη μέση ενός κάμπου, στηλιτεύοντας ακόμα και την υπερεκμετάλευση της γης. Βαθιά συμβολικός ο τρόπος της Πριοβόλου, καθώς, η πρόθεσή της είναι να ενώσει τον μύθο και την πλοκή γύρω από αυτό το δέντρο. Η μοναξιά, η μοναδικότητα τής κάθε ύπαρξης, η αποδημία των πουλιών, θα συνδεθούν με την ανθρώπινη μετανάστευση, η αγάπη θα έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με τον κοινωνικό ρατσισμό, καθώς και τη διαφορετικότητα, όπως και αν αυτή ορίζεται, πνευματική, σωματική, φυσική, πολιτισμική. Ωστόσο, η βαθύτερη στόχευση της συγγραφέως είναι να απευθύνει ένα δριμύ πολιτικο-κοινωνικό κατηγορώ, ενάντια σε κρατικές αλλά και οικουμενικές πολιτικές επιλογές, οι οποίες μετατρέπουν τους εξαναγκασθέντες απάτριδες σε όντα που απαντούν στον χαρακτηρισμό «Εκείνοι», όπως αναφέρονται στο κείμενο, θέτοντας αυτόματα τους κατοίκους της χώρας υποδοχής στην αντίπερα όχθη, ως «Εμείς».
Υπό αυτήν την έννοια, πάντα συμβολιστικά και με έντονη τη ρεαλιστική διάθεση, η συγγραφέας, τοποθετεί την κεντρική της ηρωίδα, στην αδύναμη θέση της διαφορετικότητας, η οποία δεν εξυπηρετεί τα στερεότυπα που θα ήταν αναμενόμενα από ένα κορίτσι κι αργότερα γυναίκα της θέσης της, ούτε καν τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, όπως αυτά επιβεβαιώνονται από τις νεοαστικές απαιτήσεις. Έτσι λοιπόν, η Μαρία τολμά να αποσχιστεί, να υψώσει ανάστημα απέναντι σε κάθε δίπολο, αποσχιστεί από μια οικογένεια που την υποτιμά, να ζήσει μόνη σ' ένα σπίτι στη μέση ενός τεράστιου κάμπου, με μόνο της μέλημα την αγάπη για τη φύση και τους ανθρώπους. Το δέντρο και οι ενδημικοί και αποδημητικοί κάτοικοί του θα ενώσουν, γύρω από αυτό, τη Μαρία και τον Νιζάμ απ' τη Ροχίνγκια σε μια προσπάθεια να μειώσουν την απόσταση μεταξύ «Εκείνων» και των Άλλων, δηλαδή ημών και υμών. Η λύση του δράματος θα επιφέρει μια κάποια κάθαρση, συνδέοντας το αφηγηματικό σύμπαν της Ε. Πριοβόλου με το αρχαίο δράμα, καθώς επιλέγει την κορύφωση, ως λύση του δικού της αφηγούμενου δράματος, του δικού της «μύθου». Η ελπίδα θα φωλιάσει μέσα σε ένα δεντρόσπιτο, το οποίο κατασκευάζει ο «διαφορετικός» Νιζάμ. Ένα ακόμα σύμβολο που επιλέγει η συγγραφέας, την κιβωτό, εντός της οποίας, αν και οδυνηρά, λύεται η σύγκρουση, φωλιάζει, όμως, εντός της η ελπίδα, μια νέα αρχή. η ελπίδα για συμφιλίωση, κοινή συνύπαρξη και αποδοχή.
Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου
Δημοσιεύθηκε στο Culture Book, στις 17-01-2023