Εδώ δεν έχουμε μόνο ένα απαιτητικό εγχείρημα που τολμά την λεπτομερή έρευνα της ζωής ενός προσώπου, τα γεγονότα της εποχής του και τις σχέσεις του με άλλα άτομα, αλλά και την υπεράσπιση αυτού του προσώπου που λοιδορήθηκε, συκοφαντήθηκε, κυνηγήθηκε, εκδιώχθηκε και στο τέλος μάλιστα, αν και νεκρός, αφορίστηκε από την επίσημη εκκλησία για τις θέσεις του και τα πιστεύω του. Και όλα αυτά σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, προς αποκατάσταση της αλήθειας, όπως λέει και ο ίδιος Χριστόδουλος Παμπλέκης ξεκινώντας την αφήγηση του.
Απαιτητικό εγχείρημα για την έρευνα και για τα καθοριστικά γεγονότα που αλλάζουν την πορεία του πρωταγωνιστή και της ιστορίας όταν μάλιστα αυτά συχνά συνδέονται με τα ιστορικά γεγονότα την περίοδο της τουρκοκρατίας. Και εδώ πιστεύω πως η Πριοβόλου έχει καταφέρει να ισορροπήσει μεταξύ της αληθοφάνειας και της λογοτεχνικής δημιουργίας. Η ιστορία δεν την περιορίζει, αντίθετα μάλιστα θα έλεγα πως ξεδιπλώνει το ταλέντο της δημιουργίας της φτιάχνοντας μια πειστική προσωπική ιστορία με στοιχεία που αντικατοπτρίζουν τη χρονική και κοινωνική περίοδο στην οποία τοποθετείται ο Χριστόδουλος Παμπλέκης, εξετάζοντας βαθιά ερωτήματα σχετικά με την ανθρώπινη φύση, την ηθική, την ελευθερία, την ελευθερία του λόγου κυρίως, την εξουσία.
Η χρήση του α΄ ενικού προσώπου καταφέρνει με μαεστρία να δώσει την απαιτούμενη συναισθηματικά φορτισμένη αφήγηση, δημιουργώντας τον πραγματικό χρόνο και μια ξεχωριστή και ισχυρή φωνή (υπήρξαν στιγμές που ξέχασα την συγγραφέα…).
Οι εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις που δοκιμάζουν τον πρωταγωνιστή, οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες της εποχής, η πορεία του Χριστόδουλου και η καταγραφή των εμπειριών και των γεγονότων που διαμόρφωσαν τη ζωή και την προσωπικότητά του (Ξηρόμερο, Λιτόχωρο, Ραψάνη, Βρανιανά, Αθωνιάδα Ακαδημία, Ιωάννινα, Βενετία, Βιέννη, Λειψία) όλα αυτά αντικατοπτρίζουν τις ιδέες και τις αξίες της εποχής, προσφέροντας παράλληλα και πολλούς σύγχρονους προβληματισμούς για την ανθρώπινη φύση.
Μέσα από την πορεία του Χριστόδουλου, ανθρώπου με λογική και πίστη για την διάδοση της γνώσης και του λόγου ως μέσο για την πρόοδο των λαών, η Πριοβόλου μας χαρίζει ένα συναρπαστικό ταξίδι φωτίζοντας μια προσωπικότητα σβησμένη από την επίσημη ιστορία και μια εποχή με την σωστή ιστορική απεικόνιση και όχι των μύθων που ακόμη και σήμερα επικρατούν στα σχολικά εγχειρίδια.
Μια εποχή που περικλείει τον ραγιαδισμό και τον διαφωτισμό των ανθρώπων. Κυρίως όμως μιας εποχής που ανάμεσα σε πολλούς άλλους υπερασπιστές της ελευθερίας του λόγου, βρήκε ακόμη έναν υπέρμαχο, αυτόν με το «αποτροπιαστικό» (είχε σημαδευτεί από την ευλογιά που πέρασε μικρός) πρόσωπο του Χριστόδουλου Παμπλέκη που μας τον συστήνει με τον καλύτερο τρόπο επίσης μία υπέρμαχος του λόγου, η Ελένη Πριοβόλου.
[...] Γνωρίζουν την αλήθεια και άμποτε να την παραδώσουν στην άδολη κρίση σου, αναγνώστη, διά να υπάρχει και ετέρα μαρτυρία πλην αυτής που σου καταθέτω. Μία εξαίρετη οικογένεια κι ένας πιστός κύκλος μαθητών -μαζί και ο ταπεινός ιερέας του λατρευτικού χώρου, του λεγόμενου «οικία των Ελλήνων»- με έχουν αγκαλιάσει με ευσπλαχνία. Οι άθλιοι διώκτες μου αποκαλούν τους ανθρώπους που με υποστηρίζουν «μυστηριώδεις εταίρους», διότι δεν θέλουν να αποδεχθούν ότι κάποιος σαν εμένα, ο οποίος δεν έλαβε έγκριση από το ιερατείο και τη θεοκρατία, επιβιώνει ως δάσκαλος και διανοητής. Ότι δεν διαθέτει ακολούθους και ανδράποδα, αλλά συναπαντάται με ανθρώπους με τους οποίους μοιράζεται τις ίδιες ανησυχίες και οράματα. Μα ας πάρω τα πράγματα από την αρχή. [...]
Δημοσιεύθηκε στη στήλη Αναγνώσεις Φίλων της Ελευθερίας Θανόγλου.