Στον σύγχρονο κόσμο είναι σύνηθες το φαινόμενο της συγκατοίκησης διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων, λόγω του τεράστιου ρεύματος μετακίνησής τους από τον τόπο προέλευσης σε έναν άλλο, για λόγους εργασιακούς, επαγγελματικούς, βιοποριστικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, εκπαιδευτικούς. Έτσι, διαμορφώνονται κοινωνίες ετερογενείς, που χαρακτηρίζονται από εθνοτική και πολιτισμική πολλαπλότητα και ανομοιογένεια. Στο πλαίσιο αυτής της πολυπολιτισμικής πραγματικότητας, εκδίδονται λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά και εφήβους, που «ξεκλειδώνουν» την πολιτιστική μάχη ανάμεσα στην ομοιομορφία και τη διαφορετικότητα, ενώ, παράλληλα, ευνοούν και προωθούν τη συνομιλία με τον «Άλλον».

-Αγαπητή κυρία Πριοβόλου, το βιβλίο σας διαδραματίζεται στις αρχές του 20υ αιώνα στην ελληνική ύπαιθρο και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή της Αιτωλίας. Η αφήγηση ξεκινά κάπου το ‘16 με την έξοδο της Ελλάδας από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τελειώνει το ‘44. Γιατί διαλέξατε αυτή την ιστορική περίοδο και τον συγκεκριμένο τόπο;

Θα αρχίσω από τον τόπο. Θαρρώ πως χρωστούσα στην ιδιαίτερη πατρίδα μου τη δωρεά που έλαβα ως παιδί και έφηβη. Διότι αυτός ο τόπος μου φανέρωσε τα σημάδια της λογοτεχνικής πορείας μέσα από ανερμήνευτες διαδικασίες.

Eleni Priovolou spoke to Reading Greece about her latest novel Μετά φόβου, which tells the story of two women set in the turbulent times of World War I and the subsequent National Schism in Greece. She talks about how challenging it is to write a historical novel, noting that “the absence of true democracy, the transformation of the citizen to a customer, and the dependency on financial elites has led the country to a dead end”.

«Να μη λύνονται ούτε να τελειώνουν ποτέ οι κρυφές διηγήσεις, να γυρίζουν τα πρόσωπα καθαρμένα απ’ τη μνήμη, και το αίσθημα πάντα να κρατεί τα ιστία, όπως πλόες που ήταν να γίνουν και ενάντια βουλή τις ματαίωσε, ή τα ιστία ανύπαρκτα, πιθανόν και τα σκάφη.

Και οι ήρωες τότε, ολάρμενοι, στα ψηλά των βουνών θ’ ανατέλλουν, απολώντας το έρμα σε κούφιους κρατήρες, αστροπλόοι...»

Τζένη Μαστοράκη.

«Συχνά είναι πιο ασφαλές να είσαι αλυσοδεμένος από το να είσαι ελεύθερος», έγραφε, πριν από κάμποσα χρόνια, ο Κάφκα και η Ελένη Πριοβόλου, στο βιβλίο της «Μετά φόβου» υπογράφει μια ελεγεία για το φόβο της ελευθερίας, για την υποταγή των ονείρων και την εκδίκησή τους, για τις αυταπάτες και τις ψευδαισθήσεις που ποδηγετούν τη ζωή των ανθρώπων και κυρίως την προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική τους ελευθερία.

Με όχημα τη ζωή των ηρώων της η Πριοβόλου αρχίζει την αφήγησή της από το 1916 στην Αιτωλία, για να επικεντρωθεί κυρίως στην ψυχοσύνθεση των ανθρώπων που ταλανίζεται από τους φόβους εκείνους, που δημιουργούνται ως αποτέλεσμα των κοινωνικών νοοτροπιών, αντιλήψεων και εθιμοτυπιών μιας εποχής αλλά και όσους υπάρχουν ενστικτωδώς και παραδοσιακά μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Φόβοι, οι οποίοι διοχετεύονται στις κοινωνίες μέσω της θρησκείας, της πολιτείας, των πολιτικών δεδομένων και των κοινωνικών προκαταλήψεων και στοχεύουν στην υπερύψωση μιας ανάπηρης, χωρίς ήθος, ηθικής που θα κρατήσει τον άνθρωπο υποταγμένο, θα αδρανοποιήσει τις σκέψεις και τις αντιδράσεις του, θα ρυθμίσει, εν τέλει, τη ζωή και τις επιλογές του.

Εφτακόσιες σελίδες, τρεις μέρες ανάγνωση. Καθ’ όλα ενθαρρυντικό σκορ για την αργαναγνωσία μου, δεδομένου μάλιστα ότι δεν είναι προϊόν εξαναγκασμού ή διεκπεραίωσης – ας το πω κι αυτό: σαράντα με πενήντα οι σελίδες χάριτος που δίνω πλέον σε ένα βιβλίο προτού να το παρατήσω. Το «Μετά φόβου» έστω και αν φέρει αφηγηματικά γνωρίσματα που αποκλίνουν από τις δικές μου θεωρητικές προτιμήσεις, κέρδισε το ενδιαφέρον μου με μια ένταση που την είδα να αυξάνεται από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα.
Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Έχοντας διαβάσει μετ’ απολαύσεως, Το «ΜΕΤΑ ΦΟΒΟΥ» Τελειώνοντας ένα βιβλίο έχεις να επιστρέψεις στον υπαρκτό κόσμο απ’ όπου ξενιτεύτηκες για λίγο.

Ο καιρός που κάθε βιβλίο με γοήτευε πέρασε ανεπιστρεπτί, λίγο επειδή τα καλά βιβλία σπανίζουν πια και επειδή η δική μου, κάπως επαγγελματική, προσέγγιση στο χώρο επηρέασε τις συγκινήσεις. Πριν προλάβω, λοιπόν, να επιστρέψω σε ορθολογισμούς έγραψα την πρώτη μου εντύπωση για το «Μετά Φόβου».

Μόλις τελείωσα το μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου, το ΜΕΤΑ ΦΟΒΟΥ.

Τα συναισθήματα μου γλυκόπικρα, ανάκατα, μελαγχολικά. Η ατέλειωτη επανάλειψη των διχασμών μας και των αδιέξοδων ερώτων μας.

Προσωπικά βυθίζομαι στις ιστορικές συνθήκες, κυρίως τις πολιτικές, επειδή με ενδιαφέρει η πολιτική ιστορία της νεότερης Ελλάδος.

Από τον Πιερή Παναγή