Η Ελένη Πριοβόλου ξαναδιαβαίνει, για λογαριασμό του Short Stories, τους σταθμούς του ταξιδιού που πραγματοποίησε αναζητώντας τον «άγνωστο» εκπρόσωπο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Χριστόδουλο Παμπλέκη, ήρωα του τελευταίου της βιβλίου «Βαθύ το σκοτάδι πριν την αυγή»

Σήμερα το literature.gr έχει τη χαρά και την τιμή να φιλοξενεί τη μεγάλη κυρία της σύγχρονης Ελληνικής Λογοτεχνίας, Ελένη Πριοβόλου με την οποία μιλήσαμε για το νέο της έργο «Το δέντρο με τις φωλιές» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.

Η Ελένη Πριοβόλου γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο Μεσολογγίου. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει καταθέσει είκοσι τρία βιβλία για παιδιά και εφήβους, εννέα μυθιστορήματα για μεγάλους, μία νουβέλα και ένα βιβλίο με διηγήματα, ενώ έχει συμμετάσχει και στους συλλογικούς τόμους Θερινοί έρωτες (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2021) και Η φωνή της (Εκδόσεις Καστανιώτη 2023). Το βιβλίο της Το σύνθημα έλαβε το Βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για Μεγάλα Παιδιά του περιοδικού Διαβάζω (2009) και το μυθιστόρημά της για ενήλικες Όπως ήθελα να ζήσω το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ (2010). Το 2021 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το Φως σε μαύρο ουρανό, το οποίο επιλέχθηκε επίσης από τη Διεθνή Βιβλιοθήκη του Μονάχου ανάμεσα στα διακόσια καλύτερα βιβλία της κατηγορίας του και αναρτήθηκε στον Τιμητικό Πίνακα της IBBY για το έτος 2022. Την ευχαριστούμε θερμά για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

Η συγγραφέας μέσα από τις εξιστορήσεις των προσφύγων θα αναδείξει τα προβλήματα του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Η Ελένη Πριοβόλου στο κοινωνικοπολιτικό μυθιστόρημά της «Το δέντρο με τις φωλιές» (εκδ. Καστανιώτη, 2022) αναδεικνύει το θέμα της φυλετικής και ταξικής ετερότητας.

Το έργο ενσωματώνει ρεαλιστικά αλλά και ρομαντικά στοιχεία, ενώ υμνεί την υβριδικότητα, την κατάσταση κατά την οποία η πολλαπλότητα και η περιθωριακότητα μετατρέπονται σε πηγές ενέργειας και αλλαγής.

«Μαμά, με “Εκείνους”, που γίνονται εμείς, ανακαλύπτω τον εαυτό μου. Αυτό συμβαίνει και όταν σου μιλώ και σου μεταφέρω τις ιστορίες τους. Όταν μιλώ με τον Νιζάμ, είναι σαν να πιάνω κουβέντα με την ψυχή μου. Μαμά. Τα αδέλφια μου μου ρίχνουν κάθε μέρα ανάθεμα που παντρεύτηκα έναν άνθρωπο από το πουθενά. Όμως σε αυτό το πουθενά συναντηθήκαμε. Πέταξε εκείνος, πέταξα εγώ, και βρεθήκαμε πάνω στο δέντρο με τις φωλιές». (σ.137).

Στο μυθιστόρημα της Πριοβόλου με τον τίτλο Το δέντρο με τις φωλιές, κεντρική αφηγήτρια είναι η Μαρία, μια γυναίκα που από μικρή μαθαίνει να υπάρχει και να κινείται στο περιθώριο εισπράττοντας την απόρριψη από την ίδια την οικογενειά της, τη μητέρα της που την υποτιμά και τα τρία αδέλφια της, που δεν χάνουν την ευκαιρία να την προσβάλουν. Κάτω από την πίεση αυτού του τοξικού οικογενειακού περίγυρου, η Μαρία θα καταφύγει από νωρίς στο διάβασμα και την επαφή με τη φύση. Μιμούμενη τη φωνή των πουλιών και αντιγράφοντας τον τρόπο που υφαίνουν τη φωλιά τους, θα καταφέρει να σπάσει τον κλοιό όσων την κατατρύχουν πλέκοντας έναν δικό της προστατευτικό ιστό.

«Τι να την κάνεις την αγάπη αν τη φυλάς μέσα σου χωρίς προορισμό;»

Στη μέση του κάμπου, σε μια καλύβα που τη μετέτρεψε σε σπίτι, ζει η Μαρία, το τέταρτο παιδί του μεγαλοκτηματία και πολιτικού παράγοντα της περιοχής. Μετά από τον θάνατο του πατέρα της, που ήταν και ο μόνος από τον οποίο ένιωσε αγάπη, παραχώρησε την υπόλοιπη περιουσία στα τρία της αδέρφια και κράτησε μόνο την καλύβα και λίγα στρέμματα γης. Εκεί έφτιαξε ένα θερμοκήπιο όπου καλλιεργεί λουλούδια και βιοπορίζεται από αυτό. Το σπίτι της βρίσκεται δίπλα σε έναν αιωνόβιο πλάτανο, στα κλαδιά του οποίου φτιάχνουν τις φωλιές τους κάθε λογής πουλιά. Η Μαρία τα λατρεύει, τα παρατηρεί με τις ώρες, ξέρει να ξεχωρίζει και να αναπαράγει τις φωνές τους, ζηλεύει την ελευθερία τους και θεωρεί ότι είναι τα πιο ευτυχισμένα πλάσματα στη γη.

Ένα βιβλίο για αυτούς που σκέφτονται ελεύθερα, για όλους εκείνους που δεν υποτάσσονται στις κοινωνικές συμβάσεις και τις επιταγές του καταστημένου, ένα βιβλίο για όλους τους κατατρεγμένους και τους απάτριδες αυτού του κόσμου, εκείνους που, όπως τα πουλιά, δεν διστάζουν να ταξιδεύουν αέναα προς αναζήτηση ενός νέου τόπου κατοικίας και μιας καλύτερης ζωής. Σε όλες αυτές τις ψυχές είναι αφιερωμένο το νέο βιβλίο της Ελένης Πριοβόλου με τίτλο «Το δέντρο με τις φωλιές» και για όλους εκείνους μιλάει.

Η φτώχεια και η ανεργία και η έλλειψη ιδεολογικού προσανατολισμού δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί το ναζιστικό μόρφωμα.

«Η λογοτεχνία δεν είναι φωλιά, είναι κραυγή» λέει η Ελένη Πριοβόλου. Με τη βελούδινη γραφή της χτυπάει ανελέητα κάθε δυσμορφία της κοινωνίας και των συστημάτων που πληγώνουν τους ανθρώπους. Καθώς συζητάμε για το καινούργιό της βιβλίο «Το δέντρο με τις φωλιές» (εκδόσεις Καστανιώτη), γίνεται εμφανής η προσήλωσή της στην έννοια του πολίτη. Είτε γράφει ιστορικά μυθιστορήματα είτε βιβλία για παιδιά ή αναμετριέται με μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο, όπως στην προκειμένη περίπτωση το μεταναστευτικό-προσφυγικό, φροντίζει να θυμίζει με κομψότητα πόσο πολιτική πράξη είναι η γραφή. «Η λογοτεχνία και η Αριστερά είναι η ζωή μου ολόκληρη» ομολογεί. Καθώς θυμάται τις πρώτες ώρες του απριλιανού καθεστώτος όταν έζησε τον απόλυτο φόβο, καθώς ο χωροφύλακας εισέβαλε στο σπίτι με μια κλοτσιά στην πόρτα για να συλλάβει τον πατέρα της, επιμένει ότι «όταν νικάς τον φόβο, κάνεις βήμα προς την ελευθερία». Καθώς κοιτά προς το μέλλον, διαγιγνώσκει ότι «η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν θα ενδιαφέρεται για έναν Τολστόι, έναν Μπαλζάκ, έναν Ντοστογιέφσκι». Από τα νεοναζιστικά μορφώματα μέχρι την ένδεια του εκπαιδευτικού συστήματος και από τη δραστηριοποίησή της στο Δίκτυο Γυναικών Συγγραφέων κατά της Έμφυλης Βίας και των Γυναικοκτονιών «Η Φωνή της» μέχρι την Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ε. Πριοβόλου μιλάει με νηφαλιότητα για όλα όσα την κινητοποιούν ως πολίτη και την εμπνέουν ως συγγραφέα.

Η Ελένη Πριοβόλου μας ξαφνιάζει κάθε φορά με τα θέματα των βιβλίων της. Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και κάθε φορά αποδίδεται τέλεια το κλίμα και η ατμόσφαιρα της εποχής. Είναι φανερό ότι δεν γράφει τα λογοτεχνικά της έργα ελαφρά τη καρδία, αλλά με μελέτη, σκέψη, λογοτεχνική φαντασία και ιδιαίτερη ευαισθησία.

Όσο μεγαλώνω τόσο πιο δύσκολη γίνεται η ανάγνωση βιβλίων. Όμως, κάποιες φορές τα βιβλία γίνονται μια ζεστή αγκαλιά και μια παρέα που δύσκολα αποχωρίζομαι. Ταχυδρομικά, έλαβα δώρο το νέο βιβλίο της φίλης συγγραφέως Ελένης Πριοβόλου «Το δέντρο με τις φωλιές». Η αφιέρωση της μοναδική και εγκάρδια που σα βάλσαμο έσταξε στην καρδιά μου. Τοποθέτησα το βιβλίο στις εκκρεμότητες διότι τέλειωνα ένα άλλο που μάλλον με άφηνε αδιάφορο.